NEDEN BEYAZ BASTON?

7-14. Ocak Beyaz Baston ve Görme Engelliler Haftası

Görme engelliler ( total kör, az görenler) ,in bağımsız hareket edebilmesini sağlayan araca Beyaz Baston denir.  Körler başkasının yardımı olmaksızın kendi başlarına yürüyebilmek için baston kullanırlar. Geceleri trafikte daha kolay görünebilmeleri amacıyla beyaz renkte üretilmiş olan bu bastonlar görmeyenler için adeta bağımsızlığın simgesi haline gelmiştir.

Günümüzde ki kullanım şekli ilk  kaza sonucu gözlerini kaybetmiş olan James Big 1921 yılında geliştirilmiştir.. Ancak 1931 yılına kadar beyaz baston topluma mal olan yaygın bir uygulama değildi. Şubat 1931’de Fransa’da Guilly D’herbemont adlı bir kişi ilk defa körlerin katıldığı ulusal beyaz baston hareketi olarak bir kampanya başlattı. Bu kampanya Rotari kulüp tarafından İngiltere’de de başlatıldı. Mayıs 1931’de BBC Radyosu beyaz bastonun uluslararası düzeyde körleri temsil eden bir sembol olarak kabul edilmesini önerdi.

Bir kısım Lions kulüp üyeleri 1930 yılında siyah bastonun sürücüler tarafından görülemediği için beyaz renge boyanmasına karar verdiler.

İkinci dünya savaşı sonunda Doktor Richard Hoover bağımsız hareket ve mobilite eğitimine uygun bir baston modeli geliştirdi.

Beyaz baston görme özürlü için bir bağımsızlık ve güvenlik sembolüdür. Her koşulda ona rehberlik eden bir arkadaş gibidir. Malesef ülkemizde beyaz bastonun görme özürlüler için önemi geç fark edilmiştir. Bu nedenle görme özürlülerin büyük bir çoğunluğu beyaz baston kullanmayı bir utanç vesilesi olarak görmekteydi. 1980’li yıllara kadar körler okullarında baston kullanma eğitimiyle ilgili bir ders veya kurs yoktu. Günümüzde de körler okullarında ve rehabilitasyon merkezlerinde beyaz baston eğitimi verilmesine rağmen bazı görme özürlülerin baston kullanma konusunda isteksiz olmaları bu eğitimin eksik bırakılan bir yanı olduğunu göstermektedir. Baston kullanmadan gezen görme özürlülerin düşme, çarpma, yaralanma, sakatlanma gibi kazalarla karşılaşma ihtimali, baston kullananlara göre çok daha yüksektir.

Baston kullanmaya küçük yaşlarda başlamanın onu benimseme yönünden çok büyük bir önemi vardır.  Kendi başına gezme becerisi kazanan görme özürlülerde motor beceriler daha çabuk gelişir. Vücut organları daha sağlıklı olur. Kendine güven duygusu oluşur. Sosyal etkinliklere daha fazla katılır. Bağımsız hareket yeteneği olan görme özürlü her yere sürekli taksiyle gitmek zorunda kalmaz. Bu da onun parasal masraflarının bir miktar da olsa, azalmasını sağlar.

Görme özürlü bir kişinin kendi kendine gezip dolaşabilmesini kolaylaştıran en önemli eğitim, oriyantasyon ve mobilite eğitimidir. Oriyantasyon, uyum; mobilite ise, hareket demektir. Oriyantasyon ve mobilite eğitimi, her çeşit işaretlerden, ip uçlarından, yönlerden, dönüşlerden, uzaklık ilişkilerinden, seslerden, kokulardan yararlanmak suretiyle çevresini tanıyabilme ve edindiği bilgi ve teknikleri kullanarak bağımsız ve güvenli hareket edebilme becerisini kapsayan bir eğitimdir. Oriyantasyon, bir kişinin duyularını kullanarak, kendi pozisyonunu ve çevresindeki önemli nesnelerle ilişkisini belirleme sürecini, Mobilite, bir kişinin çevresinde hareket edebilme kapasitesini, olanağını ve istekliliğini içerir.

Oriyantasyon bilişsel, çevresel, bedensel ve konumsal bir kapsamı olan ve süreklilik taşıyan bir süreçtir. Oriyantasyon ilkelerinin ve kapsamının belirlenmesinde üç sorunun önemi vardır:

Çocukların kelime hazineleri yetişkinler kadar zengin olmadığı için oriyantasyon ve hareket eğitimi sırasında bir konuyu anlatırken onun anlayabileceği kelimeleri kullanmak gerekir. Baston kullanmayı öğretirken çocuğun bütün öğretilenleri kısa sürede kavraması beklenmemelidir. Bastonu tutmayı öğrendikten sonra çocuk yavaş yavaş kendi başına eşyalara çarpmadan yürüme egzersizleri yapabilir. 3-4 yaşlarından itibaren görme özürlü çocuğa bir yerden bir yere baston kullanarak gidebilme becerisi kazandırılmaya başlanmalıdır.

Gençlik veya yetişkinlik döneminde, sonradan görme özürlü olanlar doğal olarak bir bunalım içine girerler. Bu bunalımların aşılmasında da baston kullanma becerisi kazanmanın çok büyük rolü vardır. Çünkü, baston onun tek başına evden dışarı çıkabilmesini, sosyal ortamlara katılabilmesini sağlar. Bir yere gitmek istediğinde Sürekli Başkasına bağımlı olmaktan kurtarır.

Körler arasında baston kullanımının yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmak sosyal sorumluluğun bir gereği sayılmalıdır. Bu amaçla Türkiye Körler vakfı müracaat eden görme engelli bireylere beyaz baston temin etmektedir.